Laat uw dierlijke geesten uw belangrijke beslissingen niet beïnvloeden

Wat zijn dierlijke geesten?

"Animal spirits" is een term bedacht door de beroemde Britse econoom, John Maynard Keynes, om te beschrijven hoe mensen tot financiële beslissingen komen, waaronder het kopen en verkopen van effecten, in tijden van economische stress of onzekerheid. In de publicatie van Keynes uit 1936 De algemene theorie van werkgelegenheid, rente en geld, spreekt hij over dierlijke geesten als de menselijke emoties die invloed hebben op consumentenvertrouwen.

Tegenwoordig beschrijven dierlijke geesten de psychologische en emotionele factoren die investeerders ertoe aanzetten om actie te ondernemen wanneer ze worden geconfronteerd met hoge niveaus van wisselvalligheid op de kapitaalmarkten. De term komt uit het Latijn spiritus animalis, wat betekent 'de adem die de menselijke geest doet ontwaken'. In sommige opzichten voorspelden de inzichten van Keynes in menselijk gedrag de opkomst van gedragseconomie.

Dierengeesten begrijpen

Het technische concept van spiritus animalis kan worden getraceerd tot 300 voor Christus, op het gebied van menselijke anatomie en medische fysiologie. Daar werden dierlijke geesten toegepast op de vloeistof of geest die aanwezig is in zintuiglijke activiteiten en zenuwuiteinden in de hersenen, wat resulteerde in massale psychologische verschijnselen zoals manieën of hysterieën.

Dierlijke geesten kwamen ook voor in de literaire cultuur, waar ze verwezen naar toestanden van fysieke moed, vrolijkheid en uitbundigheid. De literaire betekenis houdt in dat dierlijke geesten hoog of laag kunnen zijn, afhankelijk van de mate van gezondheid en energie van een persoon.

Dierlijke geesten in financiën en economie

Tegenwoordig komt de term dierlijke geesten in de financiële wereld voor in markt psychologie en gedragseconomie. Dierlijke geesten vertegenwoordigen de emoties van vertrouwen, hoop, angst en pessimisme die de financiële besluitvorming kunnen beïnvloeden, wat op zijn beurt de economische groei kan voeden of belemmeren. Als de stemming laag is, zullen de vertrouwensniveaus laag zijn, wat een veelbelovende markt zal neerhalen, zelfs als de markt of economie grondbeginselen zijn sterk. Evenzo, als de geesten hoog zijn, zal het vertrouwen onder de deelnemers aan de economie hoog zijn en zullen de marktprijzen stijgen.

De rol van emotie bij zakelijke beslissingen

Volgens de theorie achter dierlijke geesten zijn de beslissingen van bedrijfsleiders gebaseerd op intuïtie en het gedrag van hun concurrenten in plaats van op solide analyse. Keynes begreep dat in tijden van economische onrust, irrationele gedachten mensen kunnen beïnvloeden bij het nastreven van hun financiële eigenbelang.

Keynes stelde verder in: De algemene theorie dat proberen de toekomst in te schatten opbrengst van verschillende industrieën, bedrijven of activiteiten met behulp van algemene kennis en beschikbaar inzicht "is weinig en soms tot niets." Hij stelde voor dat de enige manier waarop mensen beslissingen kunnen nemen in een onzekere omgeving is als dierlijke geesten leiden hen.

Dierengeesten betreden de 21e eeuw

In 2009 werd de term dierlijke geesten weer populair toen twee economen, George A. Akerlof (Nobelprijswinnaar en hoogleraar economie aan de Universiteit van Californië) en Robert J. Shiller (hoogleraar economie aan de Yale University) - publiceerde hun boek, Animal Spirits: hoe menselijke psychologie de economie aanstuurt en waarom het belangrijk is voor het wereldwijde kapitalisme.

Hier stellen de auteurs dat hoewel dierlijke geesten belangrijk zijn, het even belangrijk is dat de overheid actief ingrijpt om ze te controleren - via economische beleidsvorming - wanneer dat nodig is. Anders, zo stellen de auteurs, zouden de geesten hun eigen methoden kunnen volgen - dat wil zeggen, het kapitalisme zou uit de hand kunnen lopen en resulteren in het soort overmatige toegeeflijkheid dat we zagen in de financiële crisis.

Voorbeelden van dierengeesten

De Dotcom-bubbel

Dierlijke geesten manifesteren zich vaak als marktpsychologie die wordt gedefinieerd door angst of hebzucht. Voor dat laatste is de term "irrationele uitbundigheid" is gebruikt om het enthousiasme van beleggers te beschrijven dat de activaprijzen veel hoger drijft dan de fundamentals van die activa rechtvaardigen. Door simpelweg "dotcom" aan de naam van een bedrijf toe te voegen, steeg de marktwaarde tot buitengewone niveaus, waarbij startups nulwinsten lieten zien en steeds hogere aandelenkoersen afdwingen.

De Botsing die daarop volgde, zag de Nasdaq-index, die tussen 1995 en 2000 vervijfvoudigd was, kelderen van een piek van 5.048,62 op 10 maart 2000 tot 1.139,90 op 4 oktober 2002, een daling van 76,81%. Tegen het einde van 2001 waren de meeste dotcom-aandelen failliet gegaan.

De Grote Recessie

Een ander voorbeeld was de aanloop naar de financiële crisis van 2008-09 en de Grote recessie, toen de markten bol stonden van financiële innovaties. Creatief gebruik van zowel nieuwe als bestaande financiële producten, zoals door onderpand gedekte schuldverplichtingen (CDO's) - in overvloed, vooral op de huizenmarkt. Aanvankelijk werd deze trend als positief beschouwd, totdat de nieuwe financiële instrumenten bedrieglijk en frauduleus werden bevonden. Op dat moment kelderde het beleggersvertrouwen, volgde een uitverkoop en stortten de markten in. Een duidelijk geval van op hol geslagen dierengeesten.

Kritieken op dierengeesten

"Animal spirits" verwijst naar de neiging van investeringsprijzen om te stijgen en dalen op basis van menselijke emotie in plaats van intrinsieke waarde. Deze theorie is echter bekritiseerd door sommige economen die beweren dat markten desalniettemin: efficiënt en die individuele irrationaliteit spoelt in het geheel weg. De thesis over dierengeesten werpt, net als gedragseconomie, in wezen een aapsleutel in de veronderstellingen van efficiëntie en rationaliteit.

Andere critici beweren dat bubbels niet het resultaat zijn van massapsychologie, maar te wijten zijn aan de overmatige betrokkenheid van centrale banken en te veel regulering, die de economische groei belemmeren en markten uit evenwicht brengen. Deze argumenten komen vaak voort uit de Oostenrijkse economische theorie of het libertarisme dat stelt dat grote stijgingen van de geldhoeveelheid ("gedrukt" door regeringen) zijn de oorzaak van zeepbellen en hun uiteindelijke ondergang door het aanmoedigen van slechte investering.