Czym dokładnie jest gospodarka socjalistyczna?

Jeden z tradycyjne argumenty dla wolnym rynku ekonomia polega na tym, że dostarcza przedsiębiorstwom namacalną zachętę do oferowania towarów i usług, których ludzie chcą. Oznacza to, że firmy, które skutecznie odpowiadają na potrzeby konsumenta, są nagradzane wyższymi zyskami.

Niemniej jednak niektórzy ekonomiści i filozofowie polityczni twierdzili, że kapitalista model jest z natury wadliwy. Mówią, że taki system z konieczności tworzy wyraźnych zwycięzców i przegranych.

Ponieważ środki produkcji znajdują się w rękach prywatnych, ci, którzy są ich właścicielami, nie tylko gromadzą nieproporcjonalną część bogactwa, ale mają też moc tłumienia praw tych, których zatrudniają.

Teoria Socjalistyczna

Ta idea konfliktu klasowego leży u podstaw socjalizm. Jej najwybitniejszy głos, Karol Markswierzyli, że robotnicy o niskich dochodach, w obliczu tych niesprawiedliwości, nieuchronnie zbuntują się przeciwko bogatej burżuazji. W jego miejsce wyobraził sobie społeczeństwo, w którym rząd – lub sami robotnicy – ​​posiadali i kontrolowali przemysł.

W przeciwieństwie do kapitalizmu socjaliści wierzą, że współwłasność zasobów i centralne planowanie oferują bardziej sprawiedliwą dystrybucję towarów i usług. Krótko mówiąc, utrzymują, że pracownicy, którzy przyczyniają się do produkcji gospodarczej, powinni oczekiwać proporcjonalnej nagrody. Ten sentyment wyraża się w socjalistycznym haśle: „Od każdego według jego zdolności, każdemu według jego potrzeb”.

Poniżej znajdują się niektóre z kluczowych zasad socjalizmu:

• Własność publiczna lub zbiorowa środków produkcji
• Centralne planowanie gospodarki
• Nacisk na równość i bezpieczeństwo ekonomiczne
• Cel zmniejszenia różnic klasowych

Sam Marks uważał, że obalenie istniejącego porządku kapitalistycznego wymaga rewolucji kierowanej przez klasa pracująca czy proletariat. Jednak wielu przywódców socjalistycznych – w tym wpływowych „socjaldemokratów” we Francji, Niemczech i Skandynawii – opowiada się za reformowaniem kapitalizmu zamiast zastępowania go w celu osiągnięcia większej równości ekonomicznej.

Innym źródłem nieporozumień dotyczących terminu „socjalizm” jest fakt, że często używa się go zamiennie z „komunizm”. W rzeczywistości te dwa słowa mają różne znaczenia.

Według Fryderyk Engels, który pracował u boku Marksa, socjalizm jest pierwszą fazą rewolucji, w której rząd odgrywa znaczącą rolę w życiu gospodarczym, a różnice klasowe zaczynają się zmniejszać.

Ten przejściowy etap ostatecznie ustępuje komunizmowi, bezklasowemu społeczeństwu, w którym klasa robotnicza nie polega już na państwie. W praktyce jednak komunizm to nazwa często nadawana rewolucyjnej formie socjalizmu, znanej również jako marksizm-leninizm, która zakorzeniła się w Związku Radzieckim i Chinach w XX wieku.

Socjalizm w praktyce

W gospodarce kapitalistycznej rynek determinuje ceny poprzez: prawa podaży i popytu. Na przykład, gdy popyt na kawę wzrasta, firma nastawiona na zysk podniesie ceny, aby zwiększyć swój zysk. Jeśli jednocześnie zmniejszy się apetyt społeczeństwa na herbatę, plantatorzy staną w obliczu niższych cen, a produkcja kruszywa spadnie.

Na dłuższą metę niektórzy dostawcy mogą nawet zakończyć działalność. Ponieważ konsumenci i dostawcy negocjują nową „cenę oczyszczającą rynek” na te towary, wyprodukowana ilość w mniejszym lub większym stopniu odpowiada potrzebom społeczeństwa.

W prawdziwie socjalistycznym systemie rolą rządu jest określanie poziomu produkcji i cen. Wyzwaniem jest zsynchronizowanie tych decyzji z potrzebami konsumentów. Ekonomiści socjalistyczni, tacy jak Oskar Lange, argumentowali, że reagując na poziom zapasów, centralni planiści mogą uniknąć poważnych nieefektywności produkcji. Więc kiedy sklepy doświadczają a nadwyżka herbaty sygnalizuje konieczność obniżenia cen i odwrotnie.

Jedną z krytyki socjalizmu jest to, że nawet jeśli urzędnicy państwowi mogą dostosowywać ceny, brak konkurencji między różnymi producentami zmniejsza motywację do tego. Przeciwnicy sugerują również, że publiczna kontrola produkcji z konieczności tworzy nieporęczną, nieefektywną biurokrację. Ta sama centralna komisja planowania mogłaby teoretycznie odpowiadać za wycenę tysięcy produktów, przez co niezwykle trudno byłoby szybko reagować na sygnały rynkowe.

Co więcej, koncentracja władzy w rządzie może stworzyć środowisko, w którym motywacje polityczne przeważają nad podstawowymi potrzebami ludzi. Rzeczywiście, w tym samym czasie Związek Radziecki przeznaczał ogromne zasoby na budowę swojego potencjału militarnego, jej mieszkańcy często mieli problemy z uzyskaniem różnych towarów, w tym żywności, mydła, a nawet telewizji zestawy.

Jeden pomysł, wiele form

Słowo „socjalizm” jest prawdopodobnie najbardziej kojarzone z krajami takimi jak były Związek Radziecki i Chiny pod rządami Mao Zedonga, a także z dzisiejszą Kubą i Koreą Północną. Gospodarki te przywołują ideę totalitarnych przywódców i publiczną własność praktycznie wszystkich zasobów produkcyjnych.

Jednak inne części świata czasami używają tego samego terminu do opisania bardzo różnych systemów. Na przykład główne gospodarki skandynawskie — Szwecja, Dania, Norwegia i Finlandia — są często określane jako „socjaldemokracje” lub po prostu "socjalista." Ale zamiast rządu kierującego całą gospodarką, takie kraje równoważą konkurencję rynkową solidnym bezpieczeństwem socjalnym sieci. Oznacza to niemal powszechną opiekę zdrowotną i prawa, które rygorystycznie chronią prawa pracowników.

Nawet w krajach zdecydowanie kapitalistycznych, takich jak Stany Zjednoczone, niektóre usługi są uważane za zbyt ważne, aby pozostawić je samemu rynkowi. W konsekwencji rząd zapewnia zasiłki dla bezrobotnych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, oraz ubezpieczenie zdrowotne dla seniorów i osób o niskich dochodach. Jest także głównym dostawcą edukacji podstawowej i średniej.

Skomplikowany rekord toru

Najbardziej zagorzali krytycy socjalizmu twierdzą, że jego celem jest podniesienie standard życia dla tych w niższych i Klasy średnie trudno udowodnić historycznie. W latach 80. dobrobyt gospodarczy większości Rosjan znacznie ustępował dobrobytowi mieszkańców Zachodu, kładąc podwaliny pod rozpad sowiecki. Tymczasem, Chiny wzrost przyspieszył dopiero po rozpoczęciu wdrażania prorynkowych reform na przełomie lat 70. i 80. XX wieku.

Badanie poziomu dochodów na całym świecie przeprowadzone przez Instytut Frasera, think tank skłaniający się ku prawicy, potwierdza tę ocenę.Kraje o najwyższym poziomie wolności gospodarczej historycznie miały wyższe średnie na mieszkańca. Poniższa mapa przedstawia ilustrację wolności gospodarczej na całym świecie.

Kiedy spojrzy się na socjalizm w stylu europejskim – z demokratycznie wybranymi przywódcami i prywatną własnością większości gałęzi przemysłu – wyniki są zupełnie inne. Pomimo stosunkowo wysokich podatków Norwegia, Finlandia i Szwajcaria są trzema z pięciu najlepiej prosperujących krajów według Wskaźnik dobrobytu Legatum 2019.

Chociaż pod pewnymi względami kraje te przesunęły się w ostatnich latach bardziej na prawo, niektórzy twierdzą, że Skandynawia jest dowodem na to, że duża państwo opiekuńcze a sukces gospodarczy nie jest wzajemnie się wykluczające.

Dolna linia

Rozpad Związku Radzieckiego był poważnym ciosem dla marksistowskiej odmiany socjalizmu. Jednak bardziej umiarkowane wersje ideologii nadal wywierają silny wpływ na całym świecie. Nawet w większości zachodnich demokracji debata nie dotyczy tego, czy rząd powinien zapewnić sieć bezpieczeństwa socjalnego, ale raczej tego, jak duży powinien być.